Сўрем кумалтыш
Мланде Юмын Ош кече йыр туран савырныме кечыж деч вара, 3 июль деч вара ончыл кугарня Сўрем арням пурта, арня мучашеш кеѓеж кумалтыш петырналтеш.
Сўрем мут сылнын шокта. Сўрем мутын мом ончыктымыжым Марий Юмыйўлан еѓже-влак тыге умылтарат. Мутлан, «сўрет» шомак еѓын шыртшым, ќртшым, чон кумылжым возен шындымаш лиеш. А «сўрем» мут шыртшым (образ), ќртшым (разум) чон поянлыкын кугытшым шке жапыштыже шот дене волгалтарен, аруэмден шогымым ончыкта. Кунам шўм-чонышто, капкылыште, шонымаште осал вийын нелытшым шижат, тунам кажне айдемылан Сўрем кумалтыш пеш кўлешан йўла радам.
Марий шанчызе-влакын палемдымышт почеш, сўрем шомак кыраш, ќрдыж еѓым поктен колтымым ончыкта. Сўрем кўсќ кумалтыш осал вийым поктен колташ эртаралтеш. Тудо шудо паша пытымеке, у шурным погаш тўѓалме деч ончыч лиеш. Сўрем пайрем христиан Петро кече дене келшен толеш, 12 июльышто эртаралтеш. Марий калыкын сўрем отыжо лийын. Кумалаш кумылан-влак шуко лийме годым кумалтыш 3-4 сутка дене шуйнен. Тунам нунылан тамакым шупшаш, вес йылме (йот) кутыраш, осал мутым кучылташ чаралтын, сулык лийын.
Сўрем кумалтышыште вич туломо дене кўсле сем почеш кумалыныт. Кумалме годым тулолмышто тул йќршаш огыл улмаш. Сўрем Юмылан чомам, суксыжо да витньызыжлан лудым, серлагышыжлан шорыкым пуэныт. Тыгак Сўрем Юмын Авалан, пророкшылан, Кўдырчќ Юмылан, Тўня Юмылан верым ойыреныт, пелештеныт, нылле марте вольык вуйым кумалыныт.
Ўшаныме онаеѓ пелештен: «Сурем Кугу Юмо! Шке ешем, лишыл-влакемлан, калыкемлан вольык, кинде, шийвундо, мўкш, сату, тазалык перкем, аралтышым йодын кумалам…»
Кумалтыш деч вара калык вашлиеш. Ик ял гыч вес ялышке тарантасышке я орвашке шинчын, йыѓгыр йўк дене кудалыштын. Нуно икте-весыштым кинде-шинчал дене сийленыт.
Южо вере Сурем кумалтыш пасушто эртаралтын. Нуно тушко мелна, туара, ўян муно, пура, когыльо дене толыныт, пелештеныт. Сўрем Юмо деч леве йўрым, тутан мардежым поктен колташ йодыныт.
Морко кундемыште але мартеат Сўрем кумалтыш эртаралтеш. Йоча пагытыште Сўрем шќрвалым кочмо шарналтеш. Шолтымо шќрышкќ свежа ўмбалым пыштен шолтымо дене шќрвал лиеш. Тудо поснак тамле!
