Диаспор. Марий тӱня

Марий-влак тӱҥ шотышто Юл-Урал историко-этнографический кундемыште илат. Марий калыкын 60 процентше Вӱтла да Виче эҥер-влак коклаште верлана (Марий Эл да Киров ден Угарман область-влакын Марий Эл дек тӱкнышӧ районлаштышт), 20 наре процентше Ошвиче да Ӱпӧ эҥер воктене да нине эҥер-влак коклаште ила (Башкирийын йӱдвел-касвелже да Свердловск областьын кечывалвел-касвелже). Изирак тӱшка дене марий-влак Татарстаныште, Удмуртийыште, Пермь крайыште да Челябинск областьыште илат. Урал вес велне, Казахстаныште да Кокла Азийыште, Российын Европысо ужашыжын кечывалвелныже, Украиныште марий калыкын 15 процентше шке илыме вержым муын.
 
Марий-влакын ятыр ужашыже (48,4%) Марий Эл Республика деч ӧрдыжтӧ ила. 2010 ийысе перепись почеш Россий мучко 547605 марий калык ила. Марий Эл Республикыште гын, 290863 еҥ. Регион кӱкшытан тыгай марий мер организаций-влак пашам ыштат: «Мер каҥаш», «Марий национальный конгресс», «Югорно», «Марий Ушем», «У вий», «Ош виче», «Саскавий», «ВийАр».
 
Пошкырт кундемыште 103658 марий калык ила. Регион кӱкшытан «Пошкырт кундемысе финн-угор калык-влакын ассамблейышт» (АФУН РБ) да «Эрвел марий» марий мер организаций-влак пашам ыштат.
 
Киров областьыште 29598 марий калык ила. Регион кӱкшытан кок марий мер организаций уло: Киров областьысе марий-влакын Ушем да Россий Федерацийысе финн-угор калык-влакын ассоциацийышт.
 
Свердловск областьыште 23801 марий калык ила. Тыште «Мари» лӱман марий тӱшкер уло.
 
Пошкудо Татарстан Республикыште 18848 марий еҥ ила. Татарстаныште марий-влакын шке ушемышт уло (НКА марийцев РТ).
 
Одо кундемыште гын 8067 марий калык ила. Тыште кок марий организаций пашам ышта: «Одо марий Ушем», марий самырык-влакын «Ӱжара» Ушем.
 
Ханты-Манси автономный округышто 7289 марий еҥ ила. Нуно тыгай регион да муниципал кӱкшытан мер организацийыш чумыргеныт: Сургут районын «Эрвий» мер организаций, Нижневартовск оласе «Марий Ушем», Фёдоровский поселкысо «Марий Ушем», Салым поселкысо «Марий Ушем», Сургут оласе «Марий Ушем».
 
Угарман кундемыште 6415 марий калык ила. Тыште «Угарман мари» мер организаций пашам ышта.
 
Ӱпӧ кундемыште (Пермский край) 4121 марий еҥ ила. Регион кӱкшытан «Сулий» марий тӱвыра рӱдер мер организацийым палемдаш лиеш.
 
Пошкудо Чуваш кундемыште 3648 марий калык ила. Тыште Чуваш Республикысе «Марий тӱвыра рӱдер» мер организацийым да Новочебоксарск олаште тудын филиалжым ончыкташ лиеш.
 
Ончыктымо кундем-влак деч посна марий калык вес верлаштат илат. Мутлан, Карелий («Карелийысе марий-влак») да Коми («Ший памаш» тӱшкер) Республиклаште, Волгоград, Калуга, Ленинград («Марий Лен» автономий), Мурманск, Новосибирск, Тюмень, Челябинск областьлаште, Ямало-Ненецкий автономный округышто, Моско («Марий Эл землячестве») да Санкт-Петербургышто («Илем» марий тӱвыра тӱшкер», «Ош кече»).
 
4130 марий калык тыгак Украиныште («Украинысе мари Ушем»), Эстонийыште («Тарту мари Ушем», «Таллинн мари тӱшкер»), Казахстаныште (4416 еҥ), Белоруссийыште (416 еҥ), Латвийыште (277 еҥ) да моло йотэллаштат илат.
 
И.Г. Садовин, Марий Эл Республикын Марий тӱвыра рӱдерын информаций
вашкыл да тудым вияҥдымаш шотышто пӧлкам вуйлатыше,
Н.К. Венина, информаций савыктыме паша шотышто редактор
 
 
2012 ийын IX Марий калык погын вашеш ямдылыме «Марий тӱня» сборник дене палыме лийын кертыда – тушто Российын тӱрлӧ регионлаште илыше марий-влак нерген икмыняр информаций чумырен погымо.
 
 
 
Российын тӱрлӧ регионлаште илыше марий калыкын илыш нерген тыштат пален налаш лиеш:
 
«Марийский мир – Марий сандалык» журнал
 
 
Башкортостан Республикыште марла савыкталтше «Чолман» мер–политик газет 
 
 
Башкортостан Республик Мишкан районын «Келшымаш»  мер-политик газетше 
 
 
Пермь кундемысе «Сулий» марий тӱвыра рӱдерын лаштыкше 
 
 
Татарстан Республик  Кукмарий кундемысе самырык-влак ушемын  «КнаВел» газетше