Кодшо ийысе пашам иктешлыме

​Марий Эл Правительствын зседанийыштыже 2018 ийыште кундемым социально-экономически вияҥдыме пашам иктешлыме. Тылеч посна кодшо ийыште республикын консолидироватлыме бюджетшым шуктымо йодышыи ончымо да тенийлан задачым рашемдыме.

Правительствын заседанийже Марий Элым Вуйлатыше Александр Евстифеевын вуйлатымыж почеш эртен.

Промышленность, экономический вияҥмаш да торговльо министрын мутшо почеш, 2018 ийыште Марий Элым социально-экономически вияҥдыме пашан лектышыже 2017 ийысе дене таҥастарымаште тўҥ макроэкономический показатель-влак кокла гыч шукыж шотышто сайын пашам ыштымым рашемден ончыктат. Тыге розничный торговльын оборотшо 2,8 процентлан, тўҥ капиталыш ушымо инвестицийын кугытшо 10,4 процентлан кушкын, чоҥымо пашам 2 процентлан шукырак ыштыме, ялозанлык продукцийым 9,6 процентлан шукырак ыштен налме.

Ялозанлык производствым кугемден толмо темп шотышто республик Россий Федерацийын субъктше-влак коклаште 5-ше верыш да Юл кундем федеральный округысо регион-влак коклаште икымше верыш лектын.

«Россий Федерацийын кугыжаныш программыже-влакым да программный огыл ужашын мероприятийлажым шукташ кодшо ийыште 12,7 миллиард теҥгем кучылтмо. Тышеч утларак шуко оксам автомобиль корнылам олмыкташ да кучаш, ялозанлыкым, социальный сферым вияҥдаш, калыклан социальный полышым пуаш колтымо», – рашемден министр.

Республикын социальный сферыштыже дошкольный образовательнрый организацийлаште 723 ешартыш верым почмо, Параньга районысо Эльпанур ялыште 120 веран школым, коммунальный сферыште 109,3 км кужытан газ сетьым пашаш колтымо, 11,6 км автомобиль корным ыштыме, республиканский значениян 36,7 км автомобиль корным олмыктымо, 104 кудывечым да 38 общественный территорийым тўзатыме. Кодшо ийыште верысе инициативым поддержатлыме шотышто проект-влакым илышыш шыҥдарыме паша умбакыже шуйнен, тыге муниципальный образованийлаште чылаже 27,3 миллион теҥгеаш 36 проектым шуктымо.

Республикыште тылзаш кокла пашадар 6,5 процентлан кугемын да 27 тўжем 701 теҥгеш шуын, регистрироватлыме пашадымылык 0,15 процентлан иземын да 0,76 процент кугытан лийын, палемден Дмитрий Пугачев.

Марий Элын консолидироватлыме бюджетшым шуктымо итог да 2019 ийлан задаче нерген финанс министрын пашажым жаплан шуктышо Александр Торощин каласкален.

«2018 ийлан республикын консолидироватлыме бюджетшын доход ужашыже федеральный оксам шотыш налмаште 30,8 миллиард теҥгеш шуын. Республиканский бюджетыш 26,6 миллиард теҥге доход пурен, верысе бюджетлашке – 12,6 миллиард теҥге. Чумыр налмаште бюджетын доход ужашыже 2017 ийысе дене таҥастарымаште 128,8 миллион теҥгелан кушкын. Пурышо пєртылталтдыме окса 2017 ийысе дене таҥастарымаште 839 миллион теҥгелан шукырак пурен да 11,1 миллиард теҥгеш шуын», – увертарен Алексей Торощин.

Кодшо ийыште республикын бюджетшын роскот ужашыжым шуктымо пашаште эн кўлешан корнылан Россий Федераций Президентын указлаштыже ончыктымо семынак бюджет сферысе пашаеҥ-влакын кокла пашадарыштым кугемдаш йєным ыштымаш савырнен.

Калыклан социальный оксам тўлаш кайыше роскот 3,4 миллиард теҥгеш шуын, тидын шотыштак федеральный бюджетын средстваж кўшеш тўлаш кайыше роскот – 1,3 миллиард теҥгеш, республиканский ден верысе бюджет-влакын средствашт кўшеш 2,1 миллиард теҥгеш.

Региональный льготник-влаклан социальный полышым пуаш 714,5 миллион теҥге, кумшо да тылеч варасе йочан шочмыж годым йочан кум ийым теммешкыже ик гана пуалтше оксам тўлаш 554,7 миллион теҥге каен.

Элын президентшын Посланийыштыже палемдыме тўрлє категорий граждан-влаклан социальный оксам ончыкыжо тўлен кертме йєн нерген республикым социально вияҥдыме шотышто министр Ольга Фёдорова ойлен.

Республикын минздравшым вуйлатыше Марина Панькова тазалыкым аралыме сферыште икмыняр корно дене пашам ыштыме манын каласен. Тудын ойлымыж почеш, адресный паллиативный полышым пуэн шогаш 26 миллион теҥгеаш оборудованийым налме. Пашан кокымшо направленийже – йоча поликлинике-влаклан оборудованийым ситарымаш. Тидлан федеральный ден республиканский бюджетла гыч 66 миллион теҥгем кучылтмо. Тылеч посна вер гыч верыш кусныл коштшо 5 медицине комплексым налме. Тиде – флюорограф ден маммограф-влак. Нине комплекс республикын мўндыр яллаштыже илыше калыкын тазалыкшым шымлаш йєным пуат.

Еҥ-влаклан сай качестван медицине полышым пуаш йєным ыштымаште пеш кўлешан вес ошкыллан вич ФАП-ым почмым шотлыман, каласен Марина Панькова. Тыгай пунктшым Советский ден Оршанке районлаште кокыт гыч, иктым Морко районысо Элнеттўр ялыште почмо. Нуным кўлшє оборудований дене пойдараш Марий Эл Правительствын резерв фондшо гыч 3 миллион утла теҥгем ойырымо.

2019 ийлан республикым социально-экономически вияҥдыме план нерген ойлаш гын, эн кугу тўткыш национальный проект-влакым шуктымо йодышлан ойыралтеш. Тиде пашаште палемдыме чыла мероприятийым шуктымо шотышто мониторингым эртарымылан поснак кугу тўткышым ойырена, каласен Марий Элым Вуйлатыше.

Александр Евстифеевын кўштымыж почеш, республикын исполнительный кучем органже-влак Россий Федераций Президентын «2024 ий марте жаплан Россий Федерацийын национальный цельже да тудым вияҥдыме стратегический задаче-влак нерген» Указыштыже ончыктымо нацпроект-влакын составышкышт пурышо федеральный проект-влакын цельышкышт, показательышкышт да результатышкышт шумашке виктаралтше региональный проект-влакын палемдыме мероприятийлаштым шукташ йєным ыштышаш улыт.