7 апрельыште Э.Сапаев лӱмеш опер да балет академичесий театрыште Балетын артистше ден хореографше-влакын всероссийский конкурсышт почылтын.
Тудым Россий правительствын да Россий культур министерствын полшымыж дене «Росконцерт» эртара. Тений участник-влак «Характерный да калык-сценылык куштымаш» номинацийыште мастарлыкым ончыктат. Конкурсын оргкомитетышкыже Российын 34 олаж гыч 154 йодмаш пурен. Икымше туржо участник-влакын ончылгоч колтымо видеозаписьышт почеш эртен, а мемнан театрысе очный турыш Российын 27 олаж гыч 106 конкурсант эртен.
Конкурсым почмо деч ончыч республикысе журналист-влаклан пресс-конференций лийын. Тушто тудын ойыртемже дене Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже – тӱвыра, савыктыш да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Иванов, «Росконцертын» генеральный директоржо Андрей Ерешко, СССР-ын калык артистше, жюри председатель, Большой театрын педагог-репетиторжо Борис Акимов, Россий искусствын сулло деятельже, Балет конкурс-влакын тӱнямбалсе федерацийыштын генеральный директоржо Сергей Усанов, Российын сулло артистше, профессор Юлиана Малхасянц палдареныт.
– Марий мландыште тыгай конкурс кумшо гана эрта. Ий гыч ийыш участник-влакын ешаралтмышт мемнам моткоч куандара. Ынде ятыр ий ты конкурсын жюриштыже лияш – кугу чап. Тудын Ярославльыште, Москошто эртымыж годым Йошкар-Олаштат тыгайже лийже ыле манын шоненам. Шонымашемын шукталтмыжлан моткоч йывыртенам. Ончышо-влакын зал тич погынымыштат кумылым нӧлта – тугеже республикыштына куштымаш искусствылан утларак шӱмаҥыт, – палемден Константин Иванов.
– Чынжымак, Марий Элыште балет искусствылан кугу тӱткышым ойырымо шижалтеш, садлан ты конкурсым кажне ийын оҥайракын эртараш тыршена, – каласен Андрей Ерошко.
Сергей Усановын конкурсын историйже дене палдарымыже оҥай лийын. Балетын артистше ден балетмейстерже-влаклан всесоюзный конкурс икымше гана Москошто 1965 ийыште эртен. Тунам жюрин председательже СССР-ын калык артистше Леонид Лавровский лийын. Тӱрлӧ ийыште ты пашам тӱрлын шуктеныт: мутлан, СССР-ын калык артистше-влак Игорь Моисеев, Юрий Григорович, Пётр Гусев, Софья Головкина.Всесоюзный конкурс пытартыш гана 1980 ийыште эртен.
– Кызытсе конкурсым эртараш тӱҥалтышым СССР-ын калык артистше, Российысе Большой театрын хореографше, Балет конкурс-влакын тӱнямбалсе федерацийыштын президентше Юрий Григорович ыштен. 2013 ий гыч конкурс кажне ийын эрта, – ешарен Сергей Александрович да Юрий Николаевичын ойлен колтымо саламжым чылалан каласен, а конкурсын участникше-влаклан сеҥымашым тыланен.
Палемдыман Юрий Григоровичлан кызыт – 97 ий.
Юлиана Малхасянцын каласыме мутшат участник-влаклан вий-куатым ешарен.
– Тыгай конкурс шке мастарлыкым ончыкташ веле огыл, вес олалаште искусствын тиде видшын вияҥмыжым ужаш, весе деч тунемаш ала-можым «шолышташ», икте-весе дене мутланаш пеш кӱлешан. Тыланда, участник-влак, конкурсышто могай верым налме тӱҥжӧ лийшаш огыл, тудо у ошкылым ышташ таратышаш. Сценыш лекмекыда пытартыш гана куштымо семын уло вийдам пыштен тыршыза, чоншижмашдам ончыктыза, «кушкедса»! – ойлен Юлиана.
Конкурсым пайремлын почмо кастене Игорь Моисеев лӱмеш академический калык куштышо ансамбльын концертше эртен. Тушто Марий Эл вуйлатыше Юрий Зайцев лийын.
– Марий мландыштына Российын тӱрлӧ регионжо гыч шӱдӧ наре участникым вашлийынна. Ты гана нуно «Характерный да калык-сценылык куштымаш» номинацийыште мастарлыкым ончыктат. Куштымаш искусствын тиде йыжыҥже мемнан театрна ден усталык коллектив-влаклан моткоч кӱлешан. Марий Элыште илыше-влак театр сымыктышым моткоч йӧратат. 2023 ийыште театр-влакын постановкыштым 400 тӱжем утла ончышо ужын, тидыже ӱмашсе дене таҥастарымаште 16 процентлан шукырак. Тыгай конкурс куштымашын тукым гыч тукымыш куснышо поянлыкшым ончыкташ да аралаш йӧным пуа, – палемден Юрий Зайцев да конкурсант-влаклан сеҥымашым тыланен.
Регион вуйлатыше ешарен: ты коллектив Марий Элыште кокымшо гана мастарлыкым ончыкта, икымше гана тудо тыште 1976 ийыште лийын.
Тиде ансамбльын илышыже, усталык корныжо да Игорь Моисеевын тӱняже, йӧратымашыже театрын фойештыже «Танцы и лица» лӱман фотовыставке гоч раш почылтеш. Ты фотопашан авторжо – ансамбльын солистше, Российын сулло артистше Евгений Масалков.
– Ансамбльыште кушташ да яра жапем годым артист-влакым сценыште ма репетиций залыште войзаш – мылам моткоч келша,– каласен артист-фотограф.
Конкурс жапыште участник-влаклан «йыргешке ӱстел» йыр мутланымаш, усталык вашлиймаш, куштымаш искусство дене илышыштым кылдыше кумдан палыме балетмейстер, артист-влак деч мастер-класс-влак эртат. Ӱмаште тыгаяк конкурсышто лауреат лӱмым налше Лилия Симонован «Весна священная» балетшын премьержымат ик эн вучымо событийлан шотлыман.
Конкурсышто сеҥыше-влакым 11 апрельыште палемдат. Тунамак нунын мастарлыкыштым гала-концертыште ужаш лиеш.
А.Байкова
