Марий сылнымут

Марий сылнымутын классикше С. Г. Чавайн икымше сылнымутан произведенийым, «Ото» почеламутым,  1905 ийыште савыктен луктын.  Тыге 2005 ийым Марий Эл Республик Кугыжанышын пунчалже почеш Марий сылнымутын идалыкше семын увертарыме да 2 декабрьым марий сылнымутын шочмо кечыже семын официально пеҥгыдемдыме. Но туге гынат марий йылме дене икымше савыктыш-шамыч ХYIII курымыштак лектеденыт. Тыгодым Россий науко академий тӱрлӧ калык-влакын тӱвыраштым, историйыштым, озанлыкыштым шымлымаш паша-шамычым савыктен. Но кӱкшытан сылнымут икымше руш революций кайыме гутлаште, «Марла календарь» альманахын 1907 ий гыч 1913 ий мартен лектеден шогымо годым, шочаш тӱҥалын. Шке произведенийыштым С. Чавайн, В. Васильев-™пымарий, Г. Эвайн (Кармазин), Г. Микай возеныт. Тыгак Н. Мухин, Г. Икумарий (Г. Леонтьев), Корканмарий (Ф. Егоров), Т. Удюрминский (Т. Ефремов), В. Мухин-Сави, А. Конаков, П. Эмаш (П. Григорьев) да молат сереныт. Кодшо курымын 20-шо ийлаже тӱвыргырак саскам пуэн. Тунам Йыван Кырля, О. Шабдар, М. Шкетан, О. Тыныш, В. Сави, Н. Игнатьев, И. Одар, Я. Элексейн, М. Аюпова, А. Эшкинин, Г. Ядек, В. Шорин, Ошламучаш Йыван, Я. Ялкайн, П. Ланов, С. Эчан, Н. Лекайн, П. Карпов-Пӱнчерский, Д. Орай, В. Сузы, А. Ток, Н. Тишин, И. Беляев, С. Мичурин-Ятман, М. Иванов, И. Ломберский, П. Пайдуш да молат сылнымутышто шке корныштым муыныт.
 
Кугу Отечественный сар марий сылнымутышто у йыжыҥым почын. Г. Ефруш, В. Рожкин, М. Казаков, С. Вишневский, Д. Орай, И. Стрельников, М. Майн, В. Юксерн, П. Першут, В. Эльмар, Ш. Булат, Ф. Маслов, В. Чалай, Г. Матюковский, Б.Данилов сарыште кучедалыныт, тыгодым кидыштышт перо лийын.
 
1951 ийыште М. Казаковлан «Поэзия – любимая подруга» книгалан Сталин премий кучыкталтын. 
 
1960-1970-ше ийлаште марий литературыш В. Косоротов, В. Исенеков, Д. Исламов, Ю. Артамонов, А. Селин, А. Степанов, Ю. Галютин, В. Горохов, Э. Анисимов, Н. Егоров, З. Краснов, З. Каткова да молат толыныт да сылнымут аланым пойдареныт.
 
Колымшо курымын кокымшо пелыштыже марий драматургий вияҥ толеш. Национальный театр сценыште А. Волковын, Н. Арбанын, М. Рыбаковын, К. Коршуновын, С. Николаевын, А. Асаевын, П. Эсенейын, В. Бояринован, В. Регеж-Гороховын да молынат пьесышт шындалтыт. Кызыт драматургийыште тале улыт: В. Григорьев, Ю. Соловьев, А. Петров, З. Долгова, Г. Гордеев, И. Лобанов. Кажне ийын у спектакль-шамыч сценыште ончыкталтыт. Драматург-влакын чон гыч да уш гыч лекше надырышт кугу.
 
Поэт В. Колумбын лӱмжӧ кумдан палыме. Тудо М. Горький лӱмеш Литературный институтым тунем лекмеке, пӱтынек марий сылнымутын теҥызышкыже шуҥгалтын. Вара С. Николаев, И. Горный, Г. Пирогов, А. Мурзашев шке мут тӱняштым почыныт.  Изиш эртымек,  сылнымут корнышто А.Тимиркаев, Ю. Рязанцев, Э. Анисимов, В. Осипов-Ярча, А. Мокеев, Гр. Иванов, Г. Сабанцев-Ояр, С. Эсаулова, З. Дудина, А. Иванова, В. Петухов, В. Крылов, Г. Алексеев, В. Абукаев, А. Александров-Арсак, В. Микишкин, В. Изилянова, М. Илибаева, М. Кудряшов, Л. Яндаков, В. Бердинский, М. Ушакова палемдалтыныт. 
 
Кызытсе марий поэзийыште Россий писатель ушем член-влак: В. Дмитриев-Ози, З. Ермакова, В. Григорьев, Т. Очеева, С. Григорьева, З. Висвис (З. Тимофеева), Л. Иксанова, Т. Пчелкина, Леон Рая (Р. Петухова), А. Васильев да молат у саскам шочыктат. Прозышто Россий писатель ушем член-влак: В. Краснов, В. Якимов, А. Федоров, В. Смирнов, В. Петухов, А. Новиков, В. Афанасьев, А. Богданов да молат чапле сылнымут поянлыкыштым лудшыеҥлан темлат.
 
Ятыр писатель Марий Элын калык писательже я поэтше, С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш сылнымут премий,  Олык Ипай Кугыжаныш молодежь премий, Кастрен лӱмеш сылнымут премий, Родо-тукым калык-влак эстон программе да Тӱнямбал финн-угор писатель-влак ассоциаций премийын лауреатышт лийыныт.
 
Марла возышо автор-влакын сылнымутышт тӱрлӧ йылмылашке кусаралтын да кусаралтеш. Нунын кокла гыч А. Иванован, З. Дудинан, С. Григорьеван, Т. Очееван, Т. Пчелкинан, В.Бердинскийын, Ю. Соловьевын да молынат почеламутыштым, ойлымашыштым, повестьыштым эстон, финн, венгр, француз, немыч, англичан, руш да моло йылмыла денат лудаш лиеш.  
 
Марий Эл Республикын Писатель ушем вуйлатыше
С. Д. Архипова ямдылен
 
«Марий электрон книгагудо» проект 
 
«Финн-угор электрон книгагудо»
 
«Авамланде» сайт.  В. Граховын  почеламут 
 
«Авамланде» сайт.  Марий поэтессе  Раисия Сунгурован почеламут-влак