Марий Эл Республикын шочмо кечынже, 4 ноябрьыште, Моско ВДНХ-аште «Россий» тӱнямбал кӱкшытан ончер-форум почылтын. Мемнан кундемат шкенжын сеҥымашыже-влак дене палдарен.
Ты кечын тушто Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин лийын. Тудын ойлымыж почеш, ончаш толшо-шамычлан экспозицийыш пуртымо марий ӱдырамаш сӧрастарыш – монисто – келшен. Тудо ший гыч ышталтеш. А шийым калыкна шӧртньӧ дечат коч поянлыклан шотлен, аралтыш семынат аклен. Эшежым ты сӧрастарышым ужаш веле огыл, ончерыште чиен ончашат йӧн лийын. «Чинчывий» кӱслезе-влак ансамбльын шоктымыжат кумылым савырен. Марий вургемым чийыше мотор ӱдыр-влак шкенан композитор-влакын возымо семыштым йоҥгалтареныт. Стенд деке погынышо-шамыч каяш вашкен огытыл: ныжыл марий семым колыштыныт, артист-влак дене войзалтыныт, да ончашыжат лийын мом.
Регион вуйлатыше Юрий Зайцев уна-шамычым экран гоч саламлен да палемден: «Марий Эл – моткоч шкешотан да ӧрыктарыше кундем. Сылне пӱртӱсшӧ, архитектуржо, ойыртемалтше марий тӱржӧ, поро кумылан калыкше да шке кочкышыж дене куандарен кертеш. Тыште историй, ызытсе жап да йӱла варналтыныт. Арам огыл экспозицийнат тыгак маналтеш: «Марий Эл – пӱртӱс ден технологийын иктеш лиймаш».
Ончерыш толшо-шамычлан шке видео-саламлымашыжым Федераций Совет председательын алмаштышыже Константин Косачеват колтен.
Ончыктен кодыман, республикын стендшым панель, витрине полшымо дене ыштыме. Тушто анимаций йӧн дене ямдылыме «Марий мландын образше-влакым», Марий Эл нерген «Илыш кумдык» роликымат ужаш лиеш. Экспозиций кундемын промышленностьышто, наукышто, IT-технологийыште сеҥымашыже, турист маршрут, тӱвыра-историй, йӱла да пӱртӱс поянлыкше дене палдара. Ончер вес ийысе апрель марте пашам ыштышаш. Кундемнан экспозицийжым кажне кечын 8 шагат эр гыч 23 шагат кас марте ончал савырнаш йӧн уло.
***
Республикын шочмо да Калык-влакын икоян улмо кечыштлан кундемыштына чылаже 399 мероприятий эртен. Тиде – тӱрлӧ концерт, спорт таҥасымаш, конкурс, ончер да молат. Тӱҥ пайремже Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрыште лийын. Тӱшка калыкым регион вуйлатыше Юрий Зайцев саламлен. Тудо палемден: кеч могай лӱдыкшӧ ончылно калыкна утларак икоян лиеш. Таче кечылан тӱҥ задачына – обществыште шелалтмашлан чаракым ышташ, элыштына илыше калык-влак коклаште келшымашым, кугезына-влакын йӱлаштым арален кодаш.
Регион вуйлатыше республикын сеҥымашыже-влакым палемден коден да тӱрлӧ отрасльысе пашаште ойыртемалтше да тидын дене кундемлан вияҥаш полшышо еҥ-влакым кугыжаныш награде-влак дене палемден. Марий Эл Кугыжаныш Погын председатель Анатолий Смирноват тудын саламлымашке ушнен. А вара концерт программе шуйнен. Чумыр марий йоча хор да тыгаяк йоча симфонический оркестр «Пырля. Ачамланде, тылат мурем!» проект дене куандареныт.
***
Республикын шочмо да Элнан икоян улмо кечыштым палемдыме годым Марий автономийым ыштымашке кугу надырым пыштыше еҥ-влакымат шарналтеныт да нунын мемориал оҥашт воктеке пеледышым пышташ кугыжаныш кучемын, мер организаций-влакын еҥышт миеныт.
Йошкар-Олан рӱдӧ каныме паркыштыжат пайрем программе гӱжлен. Концертым эсогыл марий калык ойпогын кугу капан курчак сынан персонажше-влак Айвика ден Маска вӱденыт.
Сеҥымаш паркыште куржтлаш йӧратыше-шамычлан гандикап-забег лийын. Тушко ушнышо эн изи рвезыжлан индеш, а эн илашыжлан эсогыл 82 ий лийын.
Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште республикысе уста гармонист-влакын фестивальышт эртен. Профессионал ден шке гыч тунемше-влакат мастарлыкыштым ончыктеныт.
Чарла кремльштат калык ситышын лийын. Республикысе Марий тӱвыра рӱдер ты кечылан «Пелед, тӱзлане, шочмо эл!» программым ямдылен. Рӱдерын чыла творческий коллективше, артистше шке мастарлыкышт дене куандареныт.
С.Носова
